Tak sobie siedzę i dumam. Źródło: https://flic.kr/p/g9eRzd

Wielokrotnie na tym blogu przytaczałem nazwisko Świętochowskiego. Najczęściej w powiązaniu z jego mądrą i wspaniałą książką Utopie w rozwoju historycznym, która dla mnie jest jak biblia (jeśli chodzi o temat utopii). Od dawna zabierałem się za inne jego książki. Wreszcie wybór padł na cienkie Dumania pesymisty. Pewnie dlatego padł, bo cienkie.

Hmm… Czy prawda jest życiem, czy życie prawdą? Źródło: https://flic.kr/p/o6Ugy

Ale pamiętajcie:

Nie o jakości książki świadczyć będzie grubość jej, a kunszt i talent autora.

Świętochowski zafascynował mnie już przy lekturze Utopii w rozwoju historycznym swoją przenikliwością, stanowczością sądów oraz przede wszystkim wiedzą. Książeczka, którą przeczytałem to zbiór esejów na tematy różne. Głównie zahaczające o filozofię, odwieczne pytania dotyczące prawdy i życia, kwestie granic poznania i możliwości ludzkiego umysłu, ale także Świętochowski pisze o kobietach, o Żydach w społeczeństwie polskim, o jemu współczesnych ludziach narzekających na wszystko.

A jakby tak pieprznąć to wszystko i wyjechać do Kozich Wymion? Źródło: https://flic.kr/p/tZ81QG

W sześciu tekstach Świętochowski zwracając się bezpośrednio do Czytelnika prowokuje, zmusza do pochylenia się nad poruszanymi przez niego kwestiami. Na przykład w świetnym tekście o możliwościach i granicach wiedzy i nauki, w którym nie bez żalu Świętochowski pisze, że człowiek i ludzkość nigdy nie osiągną zaspokojenia swojej ciekawości, bo każde nowe odkrycie rodzi jeszcze więcej pytań, a naukowcy nie mogą być niczego pewni. Tylko głupcy uważają, że wiedzą wszystko.

Czy to czas tak szybko popierdala, czy to ten ptak? Źródło: https://flic.kr/p/gz7vmQ

Prawda również bywa względna, tak samo jak nie istnieje prawdziwa tolerancja – każdy człowiek nosi w sobie swoją prawdę i tylko poprzez społeczne umowy i konwenanse powstrzymuje się przed narzucaniem swojej prawdy innym (oczywiście wiemy, że wielu się nie powstrzymuje i narzuca).

Autor pochyla się nawet nad zagadnieniem wierności mężowskiej (a raczej jej braku), która ma wynikać z poligamistycznego charakteru naszego gatunku, któren nie jest zwyczajnie zaprogramowany do spędzenia całego życia z jednym partnerem.

Kocha czy nie kocha? Źródło: https://flic.kr/p/68NQtY

Cięty język, bezpośrednie zwracanie się do Czytelnika, dość osobista narracja tych przemyśleń sprawiły, że Dumania… czytało się bardzo dobrze. Nawiązałem nić porozumienia z człowiekiem, który nie żyje już od kilkudziesięciu lat. To niesamowite.

Zadumana lub zdumiona kotka:)

Minęło prawie sto czterdzieści lat od pierwszego wydania Dumań pesymisty, a poza kilkoma zgrzytami wynikającymi z dziewiętnastowiecznego stanu wiedzy i sytuacji społecznej, narodowej i historycznej, te teksty są wciąż aktualne i budzą mój szczery podziw. Świętochowski potrafił sięgać wzrokiem tam, gdzie współcześni nie sięgali. Aha i książka wcale nie ma jakiejś mrocznej, pesymistycznej wymowy. To po prostu zapis wątpliwości człowieka zmagającego się ze światem i z samym sobą.

Rozważcie pytanie, które zadaje Filozoforaptor:

Czy naprawdę warto jednak dłużej żyć będąc pesymistą?